Cenevre, 24 Mart 2025 – FDI World Dental Federation, dünya çapında elektronik sağlık kayıtlarının (EHR – Electronic Health Records) tıbbi ve dental verilerle birlikte kullanılmasını teşvik eden kapsamlı bir Konsensüs Raporu yayımladı. Rapor, ağız sağlığının sağlık sistemlerinin merkezine taşınmasını amaçlıyor ve bu doğrultuda küresel düzeyde dönüşüm çağrısında bulunuyor.
Amaç: Bütüncül Sağlık Hizmeti ve Dijital Entegrasyon
FDI Başkanı Dr. Greg Chadwick, konuya şu sözlerle dikkat çekti:
“Ağız sağlığı, genel sağlığın ayrılmaz bir parçasıdır. Ancak çoğu elektronik sağlık sisteminde hâlâ görmezden gelinmektedir. Bu göstergelerin EHR sistemlerine dahil edilmesi, daha iyi tanı, daha etkili tedavi planlaması ve daha güvenli hasta bakımı sağlayacaktır.”
Rapor, ağız sağlığını sağlık sistemlerine entegre edecek sekiz temel göstergeden oluşan bir çerçeve sunuyor. Bunlar:
- Periodontal hastalık (Periodontal disease)
- Çürükler ve endodontik durum (Caries and endodontic health)
- Ağız kanseri taramaları (Oral cancer screening)
- Ağız sağlığı durumu (Oral health status)
- İmplant ve medikal cihaz bilgileri (Medical devices and implants)
- Reçete verileri (Prescription data)
- Alerji bilgileri (Allergy information)
- Radyografik görüntüler (Radiographic imaging)
Dijital Sağlık Kayıtlarının Türleri: Ne Anlama Geliyor?
FDI, dijital sağlık sistemlerinin entegrasyonu konusunda kavram karmaşasını önlemek amacıyla temel kayıt türlerini şu şekilde tanımlıyor:
Elektronik Tıbbi Kayıtlar (EMR – Electronic Medical Records)
Tek bir sağlık kurumunda kullanılan, dar kapsamlı ve genellikle dahili sistemlerde sınırlı kalan dijital kayıtlardır.
Elektronik Diş Hekimliği Kayıtları (EDR – Electronic Dental Records)
Diş kliniklerinde kullanılan ve ayrıntılı dental bilgiler içeren sistemlerdir. Ancak diğer sağlık profesyonelleriyle paylaşımı sınırlıdır.
Elektronik Sağlık Kayıtları (EHR – Electronic Health Records)
Birden fazla sağlık kurumunu kapsayan ve hastanın genel sağlık geçmişini içeren daha geniş kapsamlı dijital sistemlerdir.
Entegre Elektronik Sağlık Kayıtları (Integrated EHRs)
Tıbbi ve dental verileri tek çatı altında toplayarak yüksek birlikte çalışabilirlik (high interoperability) sağlayan sistemlerdir. Bu sistemler sayesinde hasta bakımı daha bütüncül, daha güvenli ve daha etkili bir hale gelir.
Kişisel Sağlık Kayıtları (PHR – Personal Health Records)
Hastaların kendi sağlık bilgilerini yönetebildiği, genellikle mobil uygulamalarla entegre çalışan sistemlerdir. Kullanıcılar hangi bilgileri sağlık profesyonelleriyle paylaşacaklarına kendileri karar verir.
İleriye Dönük Stratejiler: Politikadan Uygulamaya
Rapor, dijital entegrasyonun sadece teknolojik değil, aynı zamanda etik, politik ve ekonomik yönlerine de odaklanıyor. Başlıca uygulama stratejileri arasında şunlar yer alıyor:
- Sağlık profesyonellerinin dijital okuryazarlık eğitimine ağırlık verilmesi,
- Pilot uygulamalarla sistemlerin denenmesi,
- Hasta verilerinin korunmasına yönelik yasal düzenlemelerin güçlendirilmesi,
- Kamu-özel sektör iş birliğiyle sürdürülebilir finansman modellerinin oluşturulması,
- Yapay zekâ ve veri analitiği gibi dijital yeniliklerin desteklenmesi.
Bu öneriler, 2021’de kabul edilen WHO Ağız Sağlığı Kararı, 2023–2030 Küresel Ağız Sağlığı Eylem Planı ve 2024 Bangkok Deklarasyonu gibi küresel belgelerle tam uyum içindedir. Ayrıca, 2025 yılında devreye giren Avrupa Sağlık Veri Alanı (EHDS) düzenlemeleriyle entegre çalışabilecek altyapılar da desteklenmektedir.
Türkiye İçin Ne Anlama Geliyor?
Türkiye’de diş hekimliği yazılımları hâlâ büyük oranda kapalı sistemler olarak çalışıyor. Bu bağlamda, FDI’nin çağrısı yalnızca teknolojik değil, aynı zamanda kültürel bir dönüşüm anlamına geliyor. Hem kamu otoritelerinin hem de yazılım geliştiricilerin, bu küresel stratejiye uygun çözümler geliştirmesi bekleniyor.
Entegre sağlık sistemleri sayesinde:
- Hastalar daha doğru ve hızlı tedavi alacak,
- Diş hekimleri genel sağlık risklerini göz önünde bulundurarak planlama yapabilecek,
- Sağlık politikaları daha veriye dayalı şekillenecek.
Konsensüs Raporu’nun tamamına ve ilgili kaynaklara FDI’nin resmi sitesinden ulaşabilirsiniz: fdiworlddental.org
DentissCom, dijital dönüşüm ve ağız sağlığı entegrasyonu konularında gelişmeleri izlemeye devam edecek.
