Giriş
Son yıllarda Türkiye’de diş hekimliği fakültelerinin hızla artması, sağlık eğitimi ve diş hekimliği mesleği açısından büyük tartışmalara yol açmıştır. Yeni fakültelerin kontrolsüz açılması, eğitim kalitesinin düşmesine ve mezun sayısındaki patlamayla birlikte işsizlik oranlarının yükselmesine neden olmaktadır. Diş hekimliği mezunları, hem özel sektörde hem de kamu hastanelerinde istihdam sıkıntısı yaşamakta, rekabet giderek kızışmaktadır.
Bu makalede, Türkiye’deki diş hekimliği fakültelerinin sayısındaki artışı, öğrenci kontenjanlarını, mezun sayılarındaki değişimi ve sektör üzerindeki etkilerini derinlemesine inceleyeceğiz. Ayrıca, uzman görüşleri ve yapılan araştırmalar doğrultusunda mesleğin geleceği üzerine değerlendirmeler sunacağız.
Diş Hekimliği Fakültelerinin Sayısındaki Artış
Türkiye’de diş hekimliği fakültelerinin sayısı 2002 yılına kadar sadece 19 iken, 2024 itibarıyla bu rakam 118’e çıkmıştır [1]. Fakülte sayısındaki bu hızlı yükseliş, eğitim kadrolarının yetersiz kalmasına ve altyapı eksikliklerine neden olmaktadır.
| Yıl Aralığı | Devlet Üniversitesi | Vakıf Üniversitesi | Toplam |
|---|---|---|---|
| 1908-2002 | 19 | 0 | 19 |
| 2003-2009 | 10 | 3 | 13 |
| 2010-2018 | 42 | 21 | 63 |
| 2019-2024 | 12 | 11 | 23 |
| Toplam | 83 | 35 | 118 |
Eğitimde niteliğin korunması için fakültelerin açılmasının planlı yapılması gerektiği uzmanlar tarafından sıkça dile getirilmektedir. Ancak 2023 yılı itibarıyla 18 diş hekimliği fakültesi profesör kadrosu olmadan eğitim vermeye devam etmektedir [6].
Kontenjan ve Mezun Sayılarındaki Artış
Diş hekimliği fakültelerine ayrılan kontenjanlar da fakülte sayılarıyla paralel bir şekilde artmıştır. 2018’de 5.784 olan toplam kontenjan, 2023 itibarıyla 11.460’a çıkmıştır [1].
(Grafik: Diş Hekimliği Fakülteleri Kontenjan Artışı 2010-2024)
Her yıl on binlerce yeni mezunun sektöre katılması, kamuda atanma şansını düşürmekte ve özel sektörde rekabeti artırmaktadır. 2023 itibarıyla 15.000’den fazla diş hekimi, kamuya atanmayı beklemektedir [3].
Yeni Mezun Diş Hekimlerinin Karşılaştığı Sorunlar
Özel sektörde iş bulmak isteyen yeni mezun diş hekimleri, düşük maaşlar ve ağır çalışma koşullarıyla karşı karşıya kalmaktadır. İstanbul Diş Hekimleri Odası tarafından yapılan bir ankete göre, birçok genç diş hekimi asgari ücret seviyesinde çalışmaktadır [2].
Büyükşehirlerde rekabetin artması, serbest çalışan diş hekimlerinin ekonomik sürdürülebilirlik konusunda zorlanmasına yol açmaktadır. Bazı yeni mezunlar ise yurtdışında çalışmayı veya meslek değiştirmeyi düşünmektedir [4].
Tartışmalar ve Geleceğe Dair Kaygılar
Diş hekimliği fakültelerinin kontrolsüz artışı, meslek örgütleri ve akademisyenler tarafından sıkça eleştirilmektedir. Fakültelerde akademik kadro eksikliği ve eğitim kalitesindeki düşüş, diş hekimliği hizmetlerinin geleceği açısından büyük riskler oluşturmaktadır.
SD Platform tarafından yayımlanan bir rapor, diş hekimliği eğitim kalitesinin düştüğünü ve bunun uzun vadede halk sağlığını olumsuz etkileyeceğini vurgulamaktadır [6]. Eğitimdeki nitelik kaybının yanı sıra, yeni mezunların ekonomik kaygıları da giderek artmaktadır. Gelecekte, mezun diş hekimleri için işsizliğin daha büyük bir sorun haline gelmesi beklenmektedir.
Sonuç
Türkiye’de diş hekimliği fakültelerinin sayısındaki hızlı artış, mezunların istihdam sorunları ve eğitim kalitesindeki düşüş nedeniyle ciddi bir krize dönüşmektedir. Fakülte açılmasının planlı ve kontrollü bir şekilde yapılması, kontenjanların arz-talep dengesine göre düzenlenmesi ve akademik kadro altyapısının güçlendirilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, diş hekimliği sektörü sürdürülebilirliğini kaybedebilir ve mezun işsizliği giderek büyüyebilir.
Kaynaklar
[1] Türk Dişhekimleri Birliği, “Dişhekimliği Eğitimi ve İnsangücü Raporu 2024”, Mart 2024.
[2] Dentiss.com, “İDO Anketi: Diş Hekimlerinin Gelecek Kaygısına İşaret Ediyor”, 2024.
[3] İstikbal Gazetesi, “Diş Hekimleri Asgari Ücretle Çalışır Hale Geldi”, 2024.
[4] Medipol Üniversitesi, “Türkiye’de Diş Hekimliği Eğitiminin Geleceği”, 2024.
[5] Diken, “18 Diş Hekimliği Fakültesi Profesörsüz Eğitim Veriyor”, 2024.
[6] SD Platform, “Diş Hekimliğinde Kıyaslamalar ve Gelecek İçin Öneriler”, 2024.
[7] DergiPark, “Türkiye’de Ağız Diş Sağlığı Politikaları ve Mevcut Durum Analizi”, 2024.
