Toplum ve tıpta başka hiçbir ilaç veya toksin bu kadar çok tarışma ve popülarite yaratmamıştır. Clostridum bakterisinden derive edilen Botulinum BTX kimyasal savaştan çocuklarda kas spazmı tedavilerine kadar birçok farklı alanda kullanılmaktadır.
Gerçekte yakın zaman önce elde edilen bulgular BTX enjeksiyonlarının bazı depresyon tiplerini iyileştirdiğine dair kanıtlar sunmaktadır. Fidel Castronun 1960larda CIA tarafından BTX içine batırılan Cohibalarından bugün en popüler fasiyal gençleştirme prosedürü olana dek BTX hep varolmuştur. Yedi farklı serotip BTX olmasına rağmen bunların en fazla kullanılan ve araştırılanı olan Botulinum Toksin A (BTX A) üç önemli marka tarafından üretilmektedir: Botox (Allergan, USA), Dysport (Ispsen, UK) ve Xeomin (Merz, GER).
Özellikle de fasiyal ifade kasları. Yüz kaslarının primer fonksiyonunun orbital ve oral kavitelerin görme ve yeme gibi en primitif fonksiyonları karşılayabilmesi için sfinkter görevi yaptığı söylenebilir. Bu nedenle ikinci olarak da insanlarda bu kasları üz ifadesinin sözsüz bir iletişim formu olarak kullanmak öğrenilmiştir.
Her bir yüz kasının başlangıcını, tutunumlarını ve yönlerini anlamaya çalışırken anatomik varyasyonların yalnızca kişiden kişiye değil aynı insan için bile tezahür edebileceğini takdir etmek hayati önem taşır.
Çoğunlukla belli bir kasa belli miktarda BTX enjekte edilirken komşu canlı anatomik yapıların da değerlendirilmesi ve hesaba katılması önemlidir. Bu durum özellikle de kan damarları için büyük önem taşıdığından gereksiz operatif travmalardan mutlaka kaçınılmalıdır (Şekil 3).
2. Kas dinamikleri
Fasiyal kas yapısının üç boyutlu konfigürasyonu bilgisi kazanıldıktan sonra bu kasların fonksiyonel yönlerinin anlaşılması zorunludur. Bunun başlıca sebebi herhangi bir kasın izafi kasılımının sub-dermal bağlantılara ve en yüzeyde konumlanan kas liflerinin yakınlığına bağlı olarak o bölgedeki cilt dokusunda kırışma ve buruşukluklara dolaylı olarak yol açmasıdır.
Ayrıntılı ve doğru bir hasta değerlendirmesi ile konsültasyonunu takiben -kas dinamikleri bilgisi hastanın özel ihtiyaçları ile kombine edilerek- operatör uygun noktalarda ilgili
kasları dikkatle hedefleyerek arzulanan yüz değişiklikleri için gereken yeterli dozda BTX enjeksiyonunu gerçekleştirmelidir.
Şekil 7 ve 8 horizontal alın çizgilerinin ve dikey kırışıklıkları ile lateral orbital çizgilerinin (karga ayağı) yumuşatılmasını isteyen genç bir hastanın tipik vakasını göstermektedir.
Tablo 1 Botulinum Toksinin tarihi (BTX) | |
1822 | Nörolojik etkileri ilk kez saptandı |
1895 | Bakteri botulizm etkeni olarak tanımlandı (Prof Van Ermengem) |
1940lar | BTX-A izole edilip saflaştırıldı (Prof Shantz ve ark) |
1960lar | Hayvan kasında BTX-A çalışmaları |
1970ler | Strabismus hastalarında ilk testler (Dr Alan Scott) |
1989 | İlk FDA onayı Strabismus, blefarospazm |
1980ler ve 1990lar | Distoni, spastisite, seçilmiş diğer koşulların tedavisi için çalışmalar |
2000 | Servikal distoni için FDA onayı |
2004 | Primer aksiller hiperhidrozis için FDA onayı |
Tablo 2 Fasiyal ifade kasları | |
Elevatör | Depresör |
Frontalis (kaş) | Procerus (kaş) |
Zyg majör (üst dudak) | Corrugator Supercili (kaş) |
Zyg minör (üst dudak) | Depressor Supercili (kaş) |
Levator anguli oris (üst dudak) | Orbicularis occuli (kaş) |
Levator labii superior (üst dudak) | Depressor anguli oris (alt dudak) |
Levator labii superior alaque nasi(üst dudak) | Depressor labii inferioris (alt dudak) |
Dilator naris (burun delikleri) | Depressor septi nasi (burun ucu) |
Mentalis (çene) | Platysma (çene) |
Depressor septi nasi (üst dudak) | Mentalis (alt dudak) |
Risorius (üst dudak) |