Yarıyıl tatilinin gelmesini iple çeken çocuklar ve gençler, tatilde farklı etkinlikler yapmayı tercih ediyor. Kimi spor aktivitelerini kimi de yurtdışında tatil yapmayı seviyor. Atakent Hastanesi Ortopedi Uzmanı Doç. Dr. Fatih Dikici çocukların kayak, buz pateni gibi özellikle kar tatilinde yapılan etkinlikleri yarıyılda daha çok tercih ettiklerine dikkat çekerek oluşabilecek 5 önemli yaralanma türünü sıralıyor ve ekliyor: “Özellikle kar tatillerinde yeterli önlem alınmadığında, baş-boyun-yüz travmaları, ayak, diz burkulmaları, uzun kemik kırıkları, el bileği ve parmak yaralanmaları oluşabiliyor.”
Tatil döneminde daha sık karşılaşılabilecek bu kazalara ve sakatlanma risklerine karşı alınabilecek önlemler hakkında merak edilen soruları yanıtlayan Doç. Dr. Fatih Dikici şu bilgileri veriyor:
Tatil döneminde çocuklar ve gençler en çok hangi kazalarla karşılaşabiliyor?
Yarıyıl tatili kış aylarına denk geldiği için bazı aileler kar tatili planlıyor. Karlı ve buzlu zeminler, çocuk ve gençlerin eğlenceli vakit geçirebileceği yerler. Bu gibi yerlerde kayak, snowboard, buz pateni ve kızak gibi aktiviteler yapılabiliyor; ancak bu aktiviteler sırasında yaralanmalar sıklıkla görülebiliyor ve bu yaralanmalar ciddi boyutlarda olabiliyor. En sık görülenler arasında; baş-boyun-yüz travmaları, ayak, diz burkulmaları, uzun kemik kırıkları, el bileği ve parmak yaralanmalarını sayabiliriz. Özellikle baş- boyun travmaları hayatı tehdit edici olabiliyor. Kar tatili dışında çocuklar bisiklet, kaykay ve pateni sıklıkla kullanabiliyor. Önlem alınmadığı takdirde, bu aktiviteler sırasında da aynı tür yaralanmalar görülebiliyor.
Aileler yarıyıl tatiline çocuklarını yakın dövüş sporları, kayak, buz pateni gibi dönemsel kurslara gönderebiliyor. Bu gibi kurslarda giden çocukların nelere dikkat etmesi gerekiyor?
Spor yapan çocukların sayısı gün geçtikçe artıyor. Spor, özellikle çocuk ve ergenlerin vücut gelişimini ve psikolojisini olumlu etkiliyor. Aileler de özellikle tatil dönemlerinde çocuklarını bu sporlarla ilgili kurslara gönderiyor. Ancak futbol, basketbol, Uzakdoğu sporları gibi kontakt sporlar sıklıkla bazı yaralanmaları da beraberinde getirebiliyor. Travmatik yaralanmalar daha sık futbol, basketbol, Uzakdoğu sporlarında görülürken genç sporcularda aşırı antrenmana bağlı yaralanmalar da görülebiliyor. Çoğu yaralanmalar bağlarda, tendonlarda ve kaslarda görülmekle birlikte; travmanın şiddetine bağlı olarak baş, boyun ve kemiklerde de ortaya çıkabiliyor.
Yakın dövüş sporlarında nelere dikkat edilmeli?
Yakın dövüş sporlarında karşılıklı fiziksel sert temas olacağı için yaralanma riski artıyor. Bu sporlara başlamadan önce mutlaka spor eğiticisinden ders almak ve eğitmenin gözetiminde bu devam etmek gerekiyor. Uygun ekipman kullanımı, koruyucu kask, eldiven, dizlik ve tekmelik kullanımı travmatik yaralanmaları önemli oranda azaltabiliyor. Ayrıca haftada en az bir gün dinlenmek ve vücudun kendini yenilemesi için ara vermek, spora başlamadan önce ve bittikten sonra esnetici egzersizler yapmak, düzenli aralıklarla molalar vermek, spor esnasında bol bol sıvı tüketmek ve aşırı sıcak-soğuk ve nemli ortamlardan kaçınmak riski en aza indiriyor.
Kayak yaparken sakatlanmamak için hangi önlemler alınabilir?
Kayak yaralanmalarında alınacak başlıca önlemleri şöyle sıralayabiliriz:
– Uygun özellikte ekipman kullanılmalı; koruyucu kask, gözlük, el bilekliği, sırt koruyucular takılmalı.
– Bu sporlara başlamadan önce eğiticilerden sporlar hakkında detaylı bilgi ve eğitim alınmalı ve özellikle ilk zamanlarda tecrübeli insanlarla piste çıkılmalı.
– Kullanılacak pistler hakkında tesislerden bilgi alınmalı, ilkyardım olanakları öğrenilmeli.
– Pistte kayarken alkol ya da ilaç kullanılmamalı.
– Kış günlerinde de güneş yanığı olabileceği akılda bulundurulmalı ve önlemi alınmalı.
– Kayarken pist dışına çıkılmamalı.
– Hipotermi ve buz ısırığı (frostbite) hakkında bilgi sahibi olunmalı, aralıklarla tesis içine girip ısınılmalı, elbiseler kurutulmalı.
– Kayarken sakız çiğnenmemeli, yiyecek ve içecek tüketilmemeli.
– Motorlu taşıtların olduğu yerlerde bu aktiviteler yapılmamalı.
Buz pateninde olası kazalar neler olabilir, alınacak önlemler neler olabilir?
Buz pateni yaralanmaları, kayak yaralanmaları ile benzer önlemlerle azaltılabilir. Özellikle dış ortamda buz pateni yapılacaksa, bilinmeyen buzların üzerinde kayılması hayati tehlikeleri beraberinde getirebiliyor. Bunun için buz pisti hakkında bilgi sahibi olunmalı, yalnız başına paten yapılmamalı ve buz üzerinde insanların daha önce kullandığı rotalar kullanılmalı.
Ayak burkulmaları, düşmeler gibi durumlarla sık karşılaşılıyor. Ayak burkulmasında ilkyardım nasıl olmalı?
Burkulma, eklem çevresindeki bağların, eklemin normal hareket açıklığı dışında ani zorlanması ile ortaya çıkan bir yaralanma türü. Ayak burkulmaları günlük hayatta olduğu gibi spor yaparken de ortaya çıkabilen en sık yaralanmalardan biri. Bu gibi durumlarda burkulan eklem; dolaşımı engellemeyecek bir şekilde sıkıştırıcı bir bandajla sarılmalı, şişliği azaltmak için bölge yukarı kaldırılmalı, soğuk uygulama yapılmalı, eklem hareket ettirilmemeli ve ayak üzerine basılmamalı. Bu uygulamalar yapıldıktan sonra mutlaka hastanın bir ortopedi ve travmatoloji uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekiyor.
Ailelerin bir bölümü de yarıyıl tatilini yurtdışına giderek değerlendirmek istiyor. Uzun uçuşlar çocuklar ve gençler için tehlike yaratır mı?
Yarıyıl tatilini bazı aileler bulundukları ortamdan farklı bir yerde geçirmek istiyorlar. Kimi aileler araba yolculuğu yaparak tatile giderken kimileriyse uçak yolculuğu yaparak uzak yerlere gitmeyi planlıyor. Alınabilecek bazı önlemlerle seyahatler esnasında olabilecek kazaların önüne geçmek mümkün. Bunların bazıları şunlar olabilir:
• Çocuklara uçak yolculuğu ve emniyet kontrolleri hakkında bilgi verilmeli.
• Farklı ülkelere yolculuk planlanıyorsa aşı gereksinimi mutlaka öğrenilmeli ve yolculuk öncesinde gerekli aşılar mutlaka yapılmalı.
• Uzun yolculuklardan sonra ortaya çıkabilecek jet-lag durumu için bilgi sahibi olunmalı ve özellikle çocuklar için birkaç gün öncesinden uyku planları oluşturulmalı. Bu şekilde çocuklar için tatil daha konforlu hale gelebilir.
